Thuốc kích rễ – một loại “thần dược” để kích thước sinh trưởng rễ trong quá trình nhân giống cây trồng, hoặc cứu cây bị úng, thối rữa. Tuy nhiên, tác dụng của thuốc kích rễ thực tế đến từ các loại hormone sinh trưởng. Vậy hormone đó là gì và cách sử dụng như thế nào? Chúng ta sẽ thảo luận
Bạn đã biết gì về Hormone Thực vật?
Cũng như sinh vật, thực vật cũng có hormone thực vật (hay còn được gọi là nội tiết tố thực vật). Tuy nhiên, chúng khá khác biệt với những loại hormone được tìm thấy ở sinh vật.
Hormone thực vật có thể chia thành 5 loại chính:
Auxin được tạo ra trong chồi ngọn và ngăn chặn sự phát triển của các chồi bên. Bên cạnh đó, chúng cũng ảnh hưởng đến sự kéo dài của tế bào, kích thích rễ phát triển và kéo dài
Gibberellins ảnh hưởng đến sự phân chia tế bào, ra hoa, kích thích sinh trưởng chiều cao thân, chiều dài cành, rễ, kéo dài lóng cây
Cytokinin thúc đẩy quá trình phân chia tế bào, kích thích sự phân hóa chồi
Axit abscisic là một hormone ức chế các hormone khác trong thời gian căng thẳng. Chúng giúp làm đóng khí khẩu, tránh thoát hơi nước, cứu nguy khi cây bị hạn.
Ethylene thúc đẩy quả nhanh chính, bảo vệ cây trước vết thương.
Như chủ đề của bài viết, sau đây chúng ta sẽ thảo luận chi tiết hơn về loại hoocmon kích thích rễ phát triển – Auxin.
Về hoocmon kích thích rễ Auxin
Thực vật có khả năng tự tổng hợp auxin – được gọi là auxin nội sinh. Chúng có tên là: Axit indole-3-axetic (IAA)
IAA là loại auxin nội sinh dồi dào nhất trong thực vật. Tuy nhiên, loại hoocmon này lại dễ bị phân hủy bởi các loại enzym sinh hóa (IAA oxidase ) và enzym quang hóa khi tiếp xúc với ánh sáng. Vì thế mà trong thực tế, chúng ta thường sử dụng các auxin tổng hợp thay cho IAA tự nhiên. Auxin tổng hợp không bị phân hủy bởi các enzym và có thể tồn tại lâu hơn. Một trong số đó có thể kể đến các loại sau:
Axit indole-3-butyric (IBA)
axit axetic alpha-naphtalen (NAA)
Axit 2,4-diclorophenoxyaxetic (2,4-D)
Trong các loại auxin tổng hợp trên, IBA và NAA là hai thành phần thường thấy nhất trong các sản phẩm kích rễ
Có những dạng thuốc/ hormone kích rễ nào?
Hiện nay, trên thị trường có nhiều dạng thuốc kích rễ. Tuy nhiên, phổ biến nhất vẫn chung quy về hai loại: dạng bột và dạng gel (dạng lỏng)
Hormone kích rễ dạng bột
Các loại bột kích rễ được bán trên thị trường hiện nay thường chứa Talc (thành phần chính trong bột phấn rôm) kèm với hormone chuyên dụng.
Cách sử dụng hormone kích rễ dạng bột cũng khá đơn giản. Nhà Mình Có Cây gợi ý như sau:
- Nhúng mặt cắt của phần cutting vào bột, sau đó rẩy nhẹ trên một bề mặt nào đó. Hành động này sẽ giúp loại bỏ phần bột dư thừa, để lại một lớp rất mỏng bao phủ vết cắt. Như đã thảo luận ở trên, chúng ta chỉ nên sử dụng một lượng hormone kích rễ vừa đủ. Quá nhiều hormone sẽ ngược lại sẽ gây ra hiện tượng ức chế sinh trưởng.
- Dùng cây đũa ngoáy một lỗ nhỏ trong giá thể ươm. Đặt đoạn cutting đã được phủ bột vào lỗ vừa tạo, ấn nhẹ giá thể xung quanh để cố định cành ươm.
- Hormone kích rễ dạng bột có hiệu quả chậm hơn so với hormone dạng lỏng. Tuy nhiên, chúng dễ dàng thao tác hơn, hạn chế khả năng bị úng vết cutting hơn so với dạng lỏng.
Hormone kích rễ dạng lỏng
Các loại hormone kích rễ có thể ở dạng lỏng hoặc dạng gel, có thể yêu cầu pha loãng trước khi dùng hoặc không. Bạn dùng loại nào thì trước tiên cũng nhớ xem kỹ hướng dẫn sử dụng trước nhé.
Điều cần lưu ý khi sử dụng các kích rễ dạng lỏng là không được ngâm cây trong dung dịch quá lấu – chỉ vài ba giây là đủ. Ngâm quá lâu cũng dẫn đến tình trạng bị dư thừa hormone.
Các loại hormone kích rễ có thời hạn sử dụng trong bao lâu?
Hormone và các loại hoạt chất sẽ phân rã theo thời gian và mất đi công dụng. Một số nhà sản xuất đề xuất hạn sử dụng 1 năm cho sản phẩm của họ. Một số khác đề xuất 2 năm nếu được bảo quản trong điều kiện thuận lợi.
Bàn về thời hạn sử dụng, hormone dạng bột còn có ưu điểm hơn vì chúng ở thể ổn định hơn, và có thời hạn sử dụng lâu hơn (có thể lên đến 5 năm)
Cách bảo quản các loại hormone
Các loại thuốc kích rễ chính cần được đặt ở nơi tối và mát mẻ. Thông thường, bao bì sản phẩm đã thường làm từ nhựa đục, nhựa tối màu để đảm bảo hormone bên trong không tiếp xúc với ánh sáng.
Các loại cây nào hưởng lợi nhiều nhất từ hormone kích rễ ?
Thực tế, không phải cây trồng nào cũng cần hormone kích rễ. Dùng hormone cho cây không có nhu cầu không những không đem lại giá trị gì, ngược lại còn có thể ức chế ngược lại sự ra rễ của chúng. Nếu bạn đang thắc mắc liệu cây của mình đang ở nhóm nào, tham khảo bảng dưới đây:
Nguồn tham khảo:
TS. Nguyễn Minh Chơn (2004) – Giáo trình “Chất điều hòa sinh trưởng thực vật”
https://www.canr.msu.edu/news/rooting_hormones_improve_uniformity_among_vegetative_cuttings
Xem thêm: